بهداشت و سلامت | تغذیه | عسل

• هم افزایی علمی

چكيده

عسل یکی از هدیه های ارزنده و پرارزش طبیعت می باشد که در قرآن کریم از آن به عنوان فیه شفا للناس ( شفای مردم در آن است ) یاد می کند و پیامبر گرامی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و ائمه معصومین علیه‌السلام نیز در زمان حیات خویش بنا به روایات و احادیث متعدد ازآن استفاده می نمودند و خواص شفا بخش آن را در درمان انواع بیماریها یاد آور شده اند. تركيبات عسل توسط روشهاي كاملا علمي شناخته شده كه مهمترين آنها كربوهيدراتها،ويتامين هاي گروه ب و ويتامين ث،موادمعدني،برخي آنزيمها ميباشد . در مورد خواص درماني عسل  از جمله اثر ضد باكتريايي آن در عفونت ها و اثر آنتي اكسيداني آن جهت پيشگيري از انواع سرطانها تحقيقات بسياري صورت گرفته است.بنظر ميرسد هنوز تحقيقات بيشتر و دقيقتري بايد در خصوص ساير اثرات درماني عسل انجام پذيرد.ما در اين مقاله سعي خواهيم كرد كه اهميت و ارزش غذايي عسل در پيشگيري و درمان بسياري از بيماريها را به استناد به قرآن و منابع روايي و تحقيقات علمي جديد مورد بررسي قرار دهيم.

كلمات كليدي:عسل،پيامبر اسلام،تغذيه ،سلامت

 مقدمه

عسل و زنبور عسل در اسلام

در دين مبين اسلام توصيه هاي زيادي در خصوص مواد غذايي،نحوه مصرف و ارزش غذايي آنها آمده است.عسل يكي از آن مواد غذايي است كه احاديث و روايات زيادي در خصوص فوايد درماني آن آمده است و در اينجا به آيات مربوطه در قرآن مجيد و  برخي از احاديث مربوط به پيامبر اكرم (ص) اشاره مي شود.

خداونددر سوره نحل آيات 68 و69 مي فرمايند:

و اوحی رٌبک الی انٌحل ان اتخذی من الجبال بیوتا و من الشٌجر ومما یعرشون ثم کلی من کل الثمرات فاسلکی سبل ربک ذللا یخرج من بطونها شرابُ مختلفُ الوانه فیه شفاءُ للناس انٌ فی ذالک لایة لقوم یتفکرون.

و خداوند به زنبور عسل وحی کرد که در کوهها و درختان و بلندی ها منزل گیرید. سپس از میوه های شیرین و شهد گلهای خوشبو بخورید و راۀ پروردگار خودتان را بپوئید. آنگاه از درون آنها شربتی شیرین به رنگهای گوناگون بیرون می آید که شفای مردمان در آن است .مسلمأ در این آیت و نشانه ای است برای گروهی که تفکر می کنند(1).

پیامبر اسلام(ص) فرمودند:

 «لم یستشف المریض بمثل شربة العسل» «هیچ مریضی، به مانند نوشیدن عسل شفاء پیدا نمی‌كند››(2).

Iهمچنين ايشان درمورد قرآن و عسل در جاي ديگر مي فرمايند:
قرآن و عسل  هر دو  وسیله شفابخش هستند ، عسل  فیه شفاءُ للناس ( شفای مردمان در آن است)و قرآن شفاءُ لما فی الصدور(شفاست برای آنچه درون سینه هاست)می باشد(3 و 5).

و حديث ديگري از آن رسول(ص)  وجود دارد كه  می فرماید:

کسی که در هر ماه سه بامداد عسل بخورد به قصد شفایی که خداوند متعال در قرآن کریم درباره عسل فرموده است از بیماری های زیاد مصون می ماند(3 و 5).

 در روايات نيز داريم كه امير المومنين گاهي اوقات روزه خويش را باعسل باز مينمودند.(4)

تاريخچه

عسل يک واژه عربي است که در زبان فارسي ” انگبين ” ناميده مي شود. عسل اکسيري پر ارزش است که در تمام طول تاريخ به عنوان يک غذاي خوش طعم و شفابخش مورد توجه بشر قرار گرفته است، بطوريکه گذشتگان آن را مظهر پاکي و خلوص و همچنين نشانه قدرت و جوانمردي مي دانستند. در يونان و روم باستان عسل را مظهر برکت ، عشق و زيبايي دانسته و مصريان ماليات خود را بر اساس آن مي پرداختند.

عسل در زمان هاي خيلي دور بطور طبيعي در لابه لاي صخره ها و در جنگل ها وجود داشته ، ولي انسان تقريباً از چهارهزار سال پيش به اصول کندو داري و پرورش عسل پرداخته است و اين ماده مغذي در طي ساليان محفوظ مانده است.طوريکه در مقبره هاي فراعنه مصر، کوزه هاي پر از عسل ، ساليان دراز باقي مانده و فاسد نشده است. اين ماده با وجود شيريني بسيار ترش نمي شود و کپک نمي زند . در قرآن سوره اي بنام ” نحل ” مربوط به زنبور عسل و عسل است که اهميت اين ماده را نشان مي دهد.

براي توليد عسل ، زنبور عسل شهد گل هاي مختلف را جمع آوري کرده و آن را در کيسه داخلي مخصوص خود ذخيره مي کند . او براي تهيه يک کيلو عسل بايستي 2 ميليون مرتبه روي گل ها بنشيند. زنبور در بين راه مقداري دياستاز از نوع اينورتاز به داخل آن ترشح مي کند و مقداري از آب شهد از کيسه جذب بدنش مي شود . سپس به کندو رفته و شهد نارس را به داخل سلول هايش ريخته و هنگام شب از کندو خارج نمي شود. زنبور عسل شهد را مجدداً به داخل کيسه ذخيره خود برده و دوباره آنزيم دياستاز را به آن مي افزايد و همچنين رطوبت آن را جذب مي کند . اين عمل را آنقدر انجام مي دهد تا شهد کاملاً غليظ شده و تبديل به عسل رسيده مي گردد. تهيه عسل کار بسيار دشواري است که هر زنبور در طول زندگي اش فقط 1 قاشق مربا خوري از آن تهيه مي کند . در نهايت زنبور براي تميز ماندن عسل روي آن را با يک لايه موم مي پوشاند و موم عسل بر خلاف تصور بسياري از مردم ، مدفوع زنبور نيست.

نوعي عسل بنام شاه انگبين جهت تغذيه ملکه تهيه مي شود که اکسير طول عمر ناميده مي شود، چون عمر زنبورهاي کارگر تابستاني 6 تا 8 هفته است، در حالي که عمر ملکه که از شاه انگبين تغذيه مي کند چهار تا پنج سال است.

خصوصيات ظاهري و فيزيکي عسل

رنگ عسل : رنگ عسل بستگي به نوع شهد مصرفي دارد و از زرد بسيار روشن تا قرمز تيره متغير مي باشد (عسل آويشن قرمز رنگ ، عسل اقاقيا بي رنگ و عسل گياه اسپرس زرد طلايي است). منطقه ي جغرافيايي و شرايط آب وهوايي نيز در تعيين رنگ عسل بي تاثير نيست. پس رنگ عسل نمي تواند عامل تعيين کننده براي تشخيص کيفيت عسل باشد. معمولاً مصرف کنندگان در ايران رنگ تيره را مي پسندند.

عطر و طعم : عطر و طعم هم مانند رنگ آن ، متناسب با گياهي است که زنبور از آن استفاده کرده است.

خصوصيات شيميايي عسل

عسل سرشار از مواد مغذي مختلف است. البته اين ترکيبات در انواع مختلف آن متفاوت است که در زير به اختصار شرح داده شده است :

– قندها : تاکنون حدود 20 قند در عسل شناخته شده که ميزان کل آن حدود 80 درصد مي باشد و از مهم ترين آن ها گلوکز(31%) و فروکتوز (38%) را مي توان نام برد.

– کالري : ميزان کل کالري به طور متوسط در هر 100 گرم عسل، 364 مي باشد ، يا به عبارتي 64 کالري در هر قاشق سوپ خوري.

– آنزيم : عسل حاوي آنزيم هاي متعددي از جمله اينورتاز، دياستاز، گلوکز اکسيداز، کاتالاز و … مي باشد.

– اسيديته يا PH : عسل يک ماده اسيدي است و PH آن از 4/3 تا 1/6 متغير است.

– رطوبت: ميزان آن در انواع آن متفاوت است، اما به طور تقريبي 17% تخمين زده شده است.

– چربي و کلسترول : عسل فاقد هر گونه چربي يا کلسترول مي باشد.

– پروتئين : پروتئين عسل هم منشاء گياهي دارد و هم منشاء جانوري و ميزان آن تقريبا يک درصد محاسبه گرديده است.

– مواد معدني : عسل حاوي انواع مواد معدني مانند کلسيم ، پتاسيم، آهن ، فسفر ، منيزيم و … است. تحقيقات نشان داده است که هر چه رنگ عسل تيره تر باشد ، حاوي مواد معدني بيشتري است.

– ويتامين ها : عسل سرشار از ويتامين هاي مختلف است که از مهم ترين آن ها ويتامين هاي B1 , B2 , B3 , B5 , B6 و ويتامين C را مي توان نام برد.

رنگ و خواص درماني چند نمونه عسل

غذاهاي مختلفي را مي توان با عسل تهيه نمود از جمله انواع دسرها و معجون كه هر كدام مي تواند با توجه به اثرات مفيد اين ماده غذايي بعنوان ميان وعده اي مناسب بكار رود.همچنان كه در روايات نيز داريم كه روزي عثمان بن عفان پالوده اى براى آن حضرت آورد، مقدارى ميل فرمود، گفت : بنده خدا اين چيست ؟ عرض كرد: پدر و مادرم فدايت ، اين روغن و عسل را در ديگ سنگى مى ريزيم و آن را روى آتش قرار مى دهيم و مى جوشانيم و بعد مغز گندم آسيا شده را روى روغن و عسل مى ريزيم و به هم مى زنيم تا بپزد، سرانجام اين طور مى شود كه ملاحظه مى فرماييد. پيامبر صلى اللّه عليه و اله فرمود: اين خوراك خوشمزه اى است.(4)

تبلور يا شکرک زدن عسل (GRANULATION)

عسل طبيعي و خالص بايد شکرک بزند. آنزيم دياستاز و همچنين قند ( گلوکز ) بالاي موجود در عسل از عوامل مهم در عمل شکرک زدن است. اجسام خارجي از قبيل ذرات موم ، گرده ي گل و يا حتي گرد وغبار مي توانند به عنوان هسته تبلور باشند. دياستاز، اين ذرات را به خود جذب کرده و ته نشين و کدر مي شود . هر چه مقدار گلوکز عسل بيشتر شود، عمل شکرک زدن زودتراتفاق مي افتد. پس نتيجه مي گيريم که اگر عسلي پس از مدتي شکرک زد، پس حتماً طبيعي است. البته توليد کنندگان به دليل اين که مصرف کننده ها عسل مايع و شفاف را مي پسندند، بعد از استخراج آن و عمل فيلتر کردن ، عسل را تقريباً 30 دقيقه در دماي 60 درجه ي سانتيگراد حرارت مي دهند يا به عبارتي پاستوريزه مي کنند که با اين عمل دياستاز موجود در عسل با حرارت از بين مي رود و عسلي شفاف و روان به دست مي آيد.

عسل شکري

منشاء آن شربت شکر يا مخلوطي از عسل و شکر است ، يعني به جاي شهد گل ، شکر در اختيار زنبور قرار مي گيرد که ممکن است حتي به صورت شان به بازار عرضه شود. عسلي که به اين طريق تهيه مي شود طبعاً عطر و بو ( بوي گل ) ندارد و طعم شکر را مي دهد. وزن مخصوص آن از عسل کمتر است. درصد ساکارز بالاتري نسبت به عسل دارد و همچنين کش دار نيست. بنا به گفته ي بعضي از کارشناسان اگر اين نوع عسل به دليل اشباع آن از شکر، شکرک زد بلورهاي آن درشت تر به نظر مي رسد.

لازم به ذکر است که با اتکاء به وضع ظاهري عسل کمتر مي توان در مورد خلوص و مرغوبيت آن اظهار نظر صحيحي نمود؛ چرا که فقط روش آزمايشگاهي، روش مناسبي در تعيين خلوص عسل مي باشد.

چگونگي اثر بخشي عسل در مقابله با عفونت ها 

بشر هزاران سال است كه از مخلوط بزاق زنبور و شهد گل كه عسل نام دارد، به عنوان دارویی برای درمان زخم ها استفاده می‌ كند . آزمايش هايی كه در سال های اخير انجام گرفته، نشان داده اند كه عسل در درمان عفونتهای برجای مانده از عمل سزارين و سوختگیهای از آنتی بيوتيكهای مرسوم كارآمدتر عمل می‌كند. اين ماده شيرين با طيف وسيعی از ميكروبهای خطرناك از جمله    Helicobacter , Salmonella , E.coli            به خوبی مبارزه مي كند  عسل روی باكتری‌های مقاوم به آنتی بيوتيك، از جمله «ابر ميكروبی» به نام MRSA ، نيز موثر است و بر خلاف بيشتر آنتی بيوتيك ها به نحو چشمگيری باعث پيشرفت بهبودی زخم‌ها می‌شود. هنوز به درستی نمی‌دانيم عسل چگونه اين آثار را بر جای می‌گذارد اما محققان اعتقاد دارند توان بهبود زخم‌ها و مقابله با ميكروب‌های مقاوم به آنتی بيوتيك‌ كه در اين ماده بی‌نظير وجود دارد، ممكن است روزی عسل را از نوعی درمان جايگزين به يك شيوه درمانی اساسی در پزشكی تبديل كند. رمز و راز اين توانايی‌ها را بايد در شيوه تهيه عسل جست و جو كرد.   زنبورهای كارگر طی بهار و تابستان شهد جمع آوری مي كنند، هنگامی كه به كندو باز میگردند، آن‌ را از معده به دهان مي آورند و در دهان دستياران خود می‌گذارند. آنها شهد را به درون حفره های شانه خالي می كنند و با بال‌هايشان آن قدر آن را باد می‌زنند كه بيشتر آب موجود در شهد تبخير شود. در همين زمان، بزاق سرشار از آنزيم‌ زنبورها، ساكاروز را به گلوكز و فروكتوز تبديل می كند كه به آب باقيمانده در شهد پيوند می‌شوند . به اين ترتيب، بيابانی بر جای می ماند كه باكتری‌ها نمی‌توانند در آن زنده بمانند. البته ، حين رسيدن عسل فرصت زيادی برای تهاجم عوامل بيماريزا وجود دارد. اما آنزيمی به نام گلوكز اكسيداز اين فرصت را از آنها می‌گيرد. اين آنزيم با تبديل كردن گلوكز به اسيد گلوكونيك، فرآورده تلاش زنبورها را اسيدی و آن را برای بيشتر باكتری ها نامطلوب مي سازد . 

اغلب افراد عقيده دارند كه اسيدی بودن، تنها سلاح عسل در برابر باكتری‌هاست. اما مطالعات نشان داده اند تقريبا همه عسل ها سلاحی سری دارند كه حتی اگر رقيق شوند، آنها را برای ميكروب‌ها مرگبار می‌سازد: پراكسيد هيدروژن. اين ماده زمانی در بيمارستان‌ها به عنوان ضدعفونی كننده مصرف می‌شد. از تجزيه اين ماده راديكال های آزاد تشكيل می شوند كه باكتریها را از بين میبرند. چون اين واكنشها خيلی سريع رخ میدهد، پراكسيد هيدروژن را بايد در غلظتهای بالا بر زخم‌ها استعمال كرد. البته ، اين ماده در اين غلظتها به بافت سالم آسيب  مي زساند  . در عسل، پراكسيد هيدروژن به كمك آنزيم گلوكز اكسيداز توليد می‌شود. اما ميزان آن هزار بار كمتر از مقداری است كه در گذشته روی زخمها استعمال می‌شد. در نتيجه ، گذاشتن عسل روی زخمها، ضمن جلوگيری از تهاجم و تخريب ميكروب‌ها ، با آسيب بافتی همراه نيست. علاوه بر اين، همين طور كه پراكسيد هيدروژن تجزيه میشود ، گلوكز اكسيداز با تسهيل ساختن آن از گلوكز، پيوسته آن را جايگزين می‌كند. جالبتر اين كه ، به دلايل ناشناخته وقتی عسل رقيق میشود، فعاليت اين آنزيم افزايش می‌يابد. . به همين خاطر، عسل حتی وقتی 7 تا 14 برابر رقيق شود، میتواند از رشد باكتریهايی مانند MRSA جلوگيری كند. خلاصه ، زمانی كه عسل روی زخم قرار می گيرد و در اثر تراوش پلاسما از زخم رقيق مي شود ، در مبارزه با ميكروبها پرتوانتر شود .

يكی ديگر از خصوصيات جالب عسل كه آن را از داروهای ضد باكتری مرسوم مجزا می‌سازد، تقويت بهبود يافتن زخم هاست . داروها ی ضد باكتری علاوه بر نابودی باكتری‌ها به سلول‌های انسان نيز آسيب می‌رسانند . از طرف ديگر، آنها فقط با مهار كردن رشد ميكروب‌ها به بهبودی زخم‌ها كمك می‌كنند. اما عسل به طور مستقيم در بهبودی زخم‌ها دخالت می‌كند. عسل محيط ويژه اي  را می آفريند كه برای رشد بافت مناسب است و در عين حال باميكروب‌ها نيز مبارزه می‌كند. به علاوه، رطوبت عسل از درد وتخريب سلولها حين تعويض پانسمانهای خشك شده جلوگيری مي كند .

عسل دست كم بخشی از توان ترميمی خود را مديون پراكسيد هيدروژن است. اين ماده، رشد رگ‌های خونی را تحريك می‌‌كند. اين رگها اكسيژن، مواد غذايی و سلول‌هايی به نام فيبروپلاست ( كه بافت پيوندی جديدی را می‌سازند) را به موضع زخم هدايت می‌كنند. به علاوه، تركيب ناشناختهای دسته ای از سلول‌های ايمنی به نام منو سيت رافعال می‌كند. اين سلولها عامل رشدی را آزاد می‌كنند كه سلول‌های پوششی را تحريك می‌كنند تا تقسيم شوند و زخم را ببندند. منوسیت‌ها به نوع ديگری از سلول‌های ايمنی به نام ماكروفاژ نيز تبديل می‌‌شوند. اين سلولها، ميكروبها و سلولهای مرده را میبلعند و آنها را هضم مي كنند .

عسل در بهبود يافتن زخم معده نيز موثر است. يك قاشق چای خوری عسل طبيعی در معده خالی ميتواند مانع رشد باكتری خطرناكی به نام Helicubacter شود كه باعث اغلب زخم‌‌های معده می‌شود. عسل، باكتری‌ مقاوم به آنتی بيوتيكی را كه باعث عفونت ريوی در بيماران مبتلا به فيبروز سيستيك میشود    ، Burkholderia cepacia ، در محيط كشت از پا در آورده است.

به هر حال، همه عسلها از خواصی كه برشمرده شد به يك اندازه بهره‌مند نيستند. شهد بعضی گل‌ها مقدار زيادی كاتالاز دارد .  اين آنزيم پراكسيد هيدروژن را تخريب می‌كند. بعضی شهدها، گلوكز اكسيد از را به گرما و نور حساس می‌كنند. با وجود اين، توان ضد ميكروبی بعضی عسلها حتی با جوشاندن آنها از بين نمی‌رود. از اين رو، به نظر میرسد، عسل علاوه بر مولكولهايی كه تاكنون شناخته شده است، مواد ضد ميكروب ديگری دارد كه به دما مقاوم ا ند.

از زمان مصريان باستان، عسل برای درمان زخم‌ استفاده می‌شده است و به نظر می‌رسد كه باكتری‌ها هنوز توان مقابله با مواد ضد ميكروب آن را پيدا نكرده‌اند. از اين رو، تلاش برای شناخت كامل تر اين ماده ، ما را در مقابله به ابر باكترها  كه به آنتی بيوتيك‌های مرسوم مقاوم شده‌اند، ياری خواهد رساند. به هر حال، اين ماده دارويی را همانند ساير داروها بايد با مشورت متخصصان استفاده كرد. زيرا دانه‌های گرده موجود در عسل طبيعی می‌توانند خود باعث عفونت شوند. خوشبختانه، گرده‌ها را با پرتو گاما می‌توان از بين برد، بدون آن كه به خواص دارويی عسل آسيبی برسد. اميد است با تلاش‌های محققان راه برای يك شيوه درمانی جديد يعنی «عسل درمانی» هموار شود.

ارزش ضد ميكروبي (فعالیت های ضد باکتریایی و درمانی عسل ) 

در قديم از عسل به عنوان مرهم براي معالجه زخم ها و التهابات پوستي به وفور استفاده مي شد ولي اكنون استفاده درماني از عسل محدود به طب سنتي مي باشد با اين حال امروزه نيز در گزارشات پزشكي ، كاربرد هاي عسل در معالجه زخم ها ، سوختگي ها عفونت ها و برخي از اختلالات ديگر به چشم مي خورد . در سال 1937 تاثير ضد باكتريايي عسل گزارش و اينهيبين نامگذاري شد اين تاثير ضد باكتريايي به وسيله اثر يك نمونه عسل رقيق شده روي باكتريها اندازه گيري شد و اين موضوع نيز كه خاصيت ضد باكتريايي در اثر گرما از بين ميرود كشف شد .

عسل با ميكرب هايي كه در برابر آنتي بيوتيك مقاوم هستند، مبارزه مي كند

زخم هاي مزمن ممكن است با معالجات سنتي مداوا شوند. عسل مي تواند به درمان زخم هايي كه التيام نمي يابند، كمك كند.
محققان در پي يافتن دلايل علمي خاصيت ضد باكتري عسل در معالجات سنتي، دريافتند عسل از رشد باكتري ها مي كاهد حتي باكتري ها يي   كه در برابر آنتي

بيوتيك مقاوم هستند.

 
كاربرد عسل در التيام زخمها به مصر قديم برمي گردد. اعتقاد بر اين بود كه غلظت شربت مانند عسل سبب مي شود هنگامي كه بر روي زخم ها و جراحات ماليده مي شود، از ورود هوا به درون زخم جلوگيري مي كند و ميزان بالاي قند آن رشد باكتري ها را كاهش مي دهد. شواهد جديد نشان مي دهد عسل داراي خواص ديگري نيز هست كه باكتري ها را از بين مي برد.
مطالعات و تحقيقات ” رزكوپر ” ميكروبيولوژيست و همكاران وي در دانشگاه ولز در كارديف نشان مي دهد، تاثير عسل طبيعي در مقايسه با عسل مصنوعي بخاطر غلظت و قند زياد، 3 برابر بيشتر از عسل مصنوعي باعث از بين رفتن ميكروب ها مي شود. محققان هنوز به درستي مطمئن نيستند كداميك از عناصر مؤثر و فعال عسل در

اين امر نقش دارند.

برخي از انواع عسل به هنگام رقيق شدن، پِرُاكسيد هيدروژن را تشكيل مي دهند كه از بين برنده باكتري هاست و در تميز كردن زخم به كار مي رود. دكتر كوپر و تيم وي این احتمال را می دهند که پراکسید هیدروژن مي تواند تنها عامل مؤثر در آنتی باکتریال بودن عسل باشد.

 
آنها تاييد كردند كه هم عسل ( طبيعي ) Pasture كه پراكسيد هيدروژن توليد مي كند و هم عسل ( مصنوعي ) Manuka كه پراكسيد هيدروژن توليد نمي كند، در هنگام انجام آزمايش از رشد باكتري ها جلوگيري كردند. اين دو نوع عسل از رشد باكتري هاي عفونت زاي استافيلوكوك و اينتروكوك كه در برابر آنتي بيوتيك هاي قوي مانند متيسيلين Methicilin و ونكومايسين Vancomycin بسيار مقاوم هستند، جلوگيري كردند.

 
طبق گفته كوپر، عسل ممكن است بعلت وجود‌ آنزيم هايي كه هنگام ساختن آن توسط زنبور عسل ترشح مي شود، خاصيت ميكروب زدايي داشته باشد يا اين خاصيت مي تواند بعلت درجه اسيدي بودن عسل يا وجود مواد شيميايي گرفته شده از شهد طبيعي گياهان باشد. وي مي گويد، كاربرد عسل در مداواي زخم ها، ريشه قديمي دارد و در طب سنتي بسيار مورد استفاده قرار مي گرفت. ” براي معرفي مجدد آن، بايد شواهدي براي اثبات خواص آنتي باكتريال و مداوا كننده عسل داشته باشيم. “

آندره آنلسون، پرستار و محقق در دانشگاه يورك در بريتانيا كه بر روي زخم هاي مزمن كار كرده است با اين امر موافق است كه براي متقاعد كردن پزشكان شكاك، بايد آزمايش ها و مشاهدات باليني انجام شود تا اين پزشكان به معجزه عسل در درمان زخم ها پي ببرند.

 
زخم هاي عفوني موجب ايجاد درد مي شوند كه علت آن مي تواند بستري شدن بيمار به مدت زياد در بيمارستان باشد كه مداواي آنها نيز بسيار هزينه بر است. معالجه اين جراحات و زخم ها تبديل به يك مشكل عمده شده است. زيرا استفاده دراز مدت از آنتي بيوتيك ها مي تواند منجر به ايجاد گونه هاي مقاوم از باكتري ها شود.

 
طبق گفته نلسون، به همين علت معالجات جايگزين در حال كشف و بررسي است.اين معالجات شامل كاربرد يد،تركيبات حاوي نقره ولارو درماني Larval therapy است كه در آن لاروها بر روي زخم ها گذاشته مي شوند تا بافت هاي مرده را بخورند و باكتري ها را نابود كنند.

 
در حاليكه دانشمندان هنوز در مورد خواص درماني عسل در حال بررسي و تحقيق هستند، برخي از شركتها، در حال ساختن تيوپ هايي محتوي عسل استريل شده و باندهاي آغشته به عسل استريل شده براي كاربرد عسل در مداواي زخم ها هستند.
در عين حال محققان هشدار مي دهند، كه افراد براي مداواي زخم ها و جراحات براي خريد عسل به سوپر ماركت ها هجوم ببرند. عسل خريداري شده از مغازه ها به علت قرار گرفتن در دماي گرم و نامناسب، خواص ضد باكتري خود را احتمالاً از دست داده است. افراديكه داراي زخم و جراحات جدي و شديد هستند بايد تحت مداواي پزشك متخصص قرار گيرند.

اثرات ضد سرفه و خلط آور

اثرات ضد سرفه عسل به توانايي آن براي رقيق کردن ترشحات راه هاي هوايي و بهبود عملکرد سلولهاي پوششي آن مربوط مي شود .

نقش موم

موم زنبور عسل نيز در پزشکي و داروسازي مصرف زيادي دارد؛ در اکثر فرمولاسيون هاي کرمها، پمادها و لوسيون ، به عنوان جزء با ارزش از پايه استفاده مي شود به دليل بي اثر و غير فعال بودن موم زنبور عسل ، براحتي با داروها مخلوط مي شود، بدون اين که هيچ واکنش ناخواسته اي بين مواد موثره و موم زنبور عسل رخ دهد.

مصارف ديگر موم : امروزه براي حفاظت داروهاي حساس به هيدروليز و اکسيداسيون ، آنهارا با لايه اي نازک از موم زنبور عسل مي پوشانند، موم عسل به عنوان لايه هيدروفوب پوششي در اطراف دارو ايجاد مي کند و سبب آهسته شدن انحلال وآزاد سازي دارو مي شود.

عسل برای افراد سالم، کسانیکه کلسترول بالا و دیابت نوع 2 دارند، مفید میباشد

در آزمایش های مختلفی که بر روی افراد سالم و کسانیکه دارای کلسترول بالا بودند و یا اینکه دچار دیابت نوع دوم بودند، انجام شد، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که عسل یکی از مناسب ترین شیرین کننده ها برای تمام گروه های ذکر شده می باشد.

برای 15 روز، به 8 فرد سالم، 6 بیمار با کلسترول بالا، و 7 بیماری که دارای دیابت نوع دوم بودند به میزان مشابهی شکر، عسل مصنوعی، و عسل طبیعی خورانده شد. در افرادی که از سلامت کامل برخوردار بودند، مصرف شکر و عسل ساختگی یا تاثیر منفی بر روی آنها داشت و یا به طور کلی هیچ تاثیری نداشت. این در حالی است که مصرف عسل طبیعی در این افراد منجر به کاهش 7 درصدی کلسترول، 2% تری گلیسرید، 6% هموسیستین ( یکی از فاکتورهای ریسک ابتلا به بیماری های قلب – عروقی)، و 6% قند خون شد. همچنین HDL و یا همان کلسترول خوب خون آنها به میزان 2% افزایش پیدا کرد.

در بیمارانی که دارای کلسترول بالا بودند، عسل مصنوعی میزان LDL یا همان کلسترون بد خون را کاهش داد. این امر در حالی است که مصرف طبیعی عسل منجر به کاهش 8 درصدی کلسترول شد که در این میان سهم کلسترول بد خون 11% بود. همچنین پروتیئن انفعالی C نیز تا 75% کاهش پیدا کردو نهایتاً در بیمارانی که مبتلا به دیابت نوع دوم بودند، مصرف عسل طبیعی باعث کاهش قابل توجه قند خون در آنها گردید. بنابراین بهتر است کمی عسل را صبح ها در شير، ظهرها در ماست و یا یعد از ظهر در چای خود مخلوط کنید و از نوشیدن آن لذت ببرید. به نظر می رسد که مصرف یک قاشق عسل به طور روزانه، نیاز شما به مصرف داروهای مختلف را تا حد زیادی کاهش می دهد.

اثر آنتي اكسيدان هاي عسل

با مصرف عسل ، سيستم دفاعي بدن در برابر استرس اكسيداتيو ناشي از راديكال هاي آزاد افزايش مي يابد، لذا مي توان عسل را در يك برنامه غذائي سالم جاي داد. محققان در حال ارزيابي اثر عسل بر سطح آنتي اكسيدان هاي بدن هستند كه به بدن را از مضرات محيط مانند دود سيگار و مواد شيميائي حفاظت مي كنندغذاهاي غني از آنتي اكسيدان ها از اثرات تخريبي راديكال هاي آزاد مي كاهند و در  نتيجه احتمال بيماري هائي همچون سرطان و حمله قلبي را كاهش مي دهند.

درمان بيماري هاي کليوي با عسل

عسل به عنوان يک مدر در درمان ناراحتي هاي کليوي سودمند است زنبور عسل حشره اي است که حاصل آن ،محصولات با ارزشي از قبيل عسل ، ژله رويال ، موم و زهر است معروف ترين محصول زنبور عسل ، همان عسلي است که از محصولات ديگر بيشتر به مصرف مي رسد.

همچنين ، عسل را در درمان بيماري هاي دستگاه تنفسي و عفونت هاي ناحيه حلق به کار مي برند و خاصيت ضدباکتريايي آن موجب اثربخشي عسل مي شود و خاصيت ضد التهابي آن نيز مشاهده شده که به هيگروسکوپيک بودن آن نسبت داده شده است.

منابع

1-قرآن كريم،سوره نحل،آيات 68 و69

2-اصول كافي،علامه اميني،جلد چهارم

3-نهج الفصاحه، پاينده .ابوالقاسم ،انتشارات جاويدان،1376

4-مكارم،شيخ طبرسي،صفحه 28

5-قرآن و طب نوين،نوري شادكام.محمود،دارالكتب الاسلامي،1378

6-خوراك درماني،دكتر رجحان .محمد صادق ،انتشارات خيام،1373

7-بهداشت دهان و دندان در آيينه حديث و علم پزشكي، عزيزي .عباس ،انتشارات نبوغ،1376

8-پرورش زنبورعسل ، توليد عسل و استفاده در گرده افشاني، تاليف والتر گجمراك، ترجمه اسماعيلي. مرتضب، انتشارات سپهر، 1372.

         9-زنبور عسل و پرورش آن، تاليف شهرستاني. نعمت الله، انتشارات سپهر، 1370.

       10-علم مواد غذايي، تاليف ان. پاتر. ترجمه فلاحي. مسعود، انتشارات بارثاوا، 1375.

11– فرهنگ تغذيه و رژيم درماني ،نقيايي.يوسف،انتشارات نشر دانش،1383

نويسندگان:نوري شادكام. م،نقيايي.ي