هورمون عشق ، دروغ و حسادت

• هم افزایی علمی

اکسی توسین هورمونی است که در هیپوتالاموس ساخته و سپس به غده هیپوفیز که در قاعده مغز قرار دارد منتقل و ترشح می شود. از لحاظ شیمیایی، نوعی نانوپپتید (پپتیدی حاوی 9 آمینواسید) و از نظر بیولوژیکی یک نوروپپتید است. این ماده هم به عنوان هورمون و هم انتقال دهنده عصبی شناخته می شود. ترشح هورمون اکسی توسین از غده هیپوفیز، دو عملکرد تولید مثلی در زنان را کنترل می کند:

1. 1-    زایمان
2. 2-    شیردهی

آزادسازی هورمون اکسی توسین در لحظه زایمان، موجب انقباض عضلات شکم و رحم می شود. در واقع، ترشح هورمون به هنگام زایمان، تحرک رحمی را افزایش می دهد و سبب اتساع واژن و دهانه رحم می شود. اکسی توسین در هنگام زایمان و پس از تحریک نوک سینه ترشح می شود و دو فرایند زایمان و شیردهی را آسان می سازد. به منظور شروع یا تشدید انقباضات رحمی در هنگام زایمان، دوز مشخصی اکسی توسین به مادر تزرق می شود. این هورمون میزان خونریزی پس از زایمان را نیز کاهش می دهد. اکسی توسین همچنین در موارد ختم بارداری و سقط جنین کاربرد دارد.

تاثیر اکسی توسین بر احساسات

به هر روی، ترشح هورمون اکسی توسین در بدن ارتباط نزدیکی با بسیاری از رفتارهای مرتبط با دوست داشتن مانند بوسیدن، بغل کردن، تولد نوزاد و شیردادن به نوزاد دارد. پزشکان از این هورمون استفاده میکنند تا زایمان را تسهیل کنند، خونریزی بعد از زایمان را کم کنند و به ترشح شیر از سینه های مادر را کمک کنند. ترشح این هورمون نقش به سزایی در ایجاد حس علاقه مادر به فرزند بعد از زایمان دارد. اکسی توسین علاوه بر بهبود و تسهیل روند زایمان و شیردهی، بخش هایی از مغز را که مسئول رفتارهای احساسی، شناختی و اجتماعی هستند، تحت تاثیر قرار می دهد. مطالعات نشان می دهد که این هورمون به طرق مختلف بر روی عملکردهای رفتاری تاثیر می گذارد. علاوه بر این، عامل بروز رفتارهای انسان دوستانه و پاسخ های عاطفی و در نتیجه ایجاد حالات زیر در انسان است:

• ·        آرامش
• ·        اعتماد
• ·        ثبات روانی

البته برخی از محققان معتقدند که اکسی توسین به تنهایی درایجاد حالات عاطفی نقشی ندارد، بلکه یکی از مهم ترین اجزا سیستم پیچیده نوروکمیکال (شیمیایی عصبی) است که به بدن اجازه می دهد تا با شرایط عاطفی تطبیق یابد. تحقیقات علمی نشان می دهد که اکسی توسین ترشح شده در مغز، رفتارهای اجتماعی نظیر مراقبت مادرانه، پیوند میان زوجین، فعالیت جنسی، حافظه اجتماعی و اعتماد را کنترل می کند. همچنین، واکنش های ناشی از استرس از جمله نگرانی را تخفیف می دهد. خاصیت ضداضطرابی این هورمون در تعدادی از گونه های جانوران به اثبات رسیده است.

در یکی از این مطالعات، میزان اکسی توسین موجود در خون زوج های جوان با افراد مجرد مقایسه شد. نتیجه نشان داد که در مراحل اولیه آشنایی و دلبستگی، سطح هورمون به شدت افزایش یافته و به مدت 6 ماه در بدن حفظ می شود.

طی پژوهشی، از مغز مردانی که هورمون اکسی توسین را از طریق اسپری بینی دریافت کرده بودند، اسکن تهیه شد. اسکن مغز نشان داد که هورمون اکسی توسین با مرکز پاداش مغز مردان و نیز دلبستگی بیشتر آنان به همسرانشان در ارتباط است. از این یافته ها می توان نتیجه گرفت که این هورمون در ایجاد وفاداری و پایبندی مردان به همسرانشان نقش مهمی ایفا می کند. هر چه میزان این هورمون در بدن بیشتر باشد، احساسات و عواطف فرد نسبت به دیگران بیشتر است. همچنین در شرایط اجتماعی، خودادراکی، برون گرایی و نیز ویژگی هایی چون مهربانی، اعتماد، نوع دوستی و بی آلایشی را در فرد تقویت می کند. اکسی توسین علاوه بر تقویت حس عشق ورزی، تمایل فرد به گفتن دروغ مصلحتی که به صلاح جمع باشد، افزایش می دهد.

افزایش سطح اکسی توسین در هنگام آمیزش

در هنگام مقاربت جنسی، ترشح هورمون اکسی توسین در هر دو جنس مرد و زن افزایش می یابد و به ایجاد نعوظ و ارگاسم کمک می کند. اگر چه صحت این امر هنوز به درستی روشن نیست، اما گمان می رود که در زنان ترشح این هورمون به تشدید تحرک رحمی و انتقال اسپرم به رحم و تخمدان کمک می کند. به اعتقاد محققان، شدت ارگاسم در هنگام مقاربت بستگی به غلظت این هورمون در خون دارد.

اثرات روان درمانی اکسی توسین 

در علم روان پزشکی، اکسی توسین به عنوان دارویی برای درمان اختلالاتی چون اوتیسم و ایجاد درک بهتر از احساسات دیگران کابرد دارد. دانشمندان ضمن کشف اثرات ضداضطرابی، نوع دوستی، اعتماد، تسهیل زایمان  و تقویت عشق ورزی، اکسی توسین را به عنوان مفیدترین انتقال دهنده و تعدیل کننده عصبی برای مداخلات روان درمانی و درمان بسیاری از بیماری های روانی چون هراس اجتماعی، اوتیسم و افسردگی پس از زایمان توصیف می کنند.

طبق نظر محققان، اکسی توسین رفاه فردی و درونی را ارتقا می بخشد و در درمان اختلات روانی کاربرد فراوانی دارد، به ویژه اختلالاتی در زمینه ترس مداوم، رفتارهای تکراری، عدم اعتماد و دوری از تعاملات اجتماعی. مطالعاتی که از طریق MRI  فانکشنال مغز کودکان مبتلا به اوتیسم انجام شد، نشان داد که اکسی توسین، مناطق اجتماعی مغز کودکان اوتیسمی را فعال می سازد. مصرف این هورمون در این کودکان موجب می شود که فعالیت مناطق دخیل در ضعف روابط اجتماعی در مغز آنان، موقتاً طبیعی شود. منبع: www.medicalnewstoday.com

چرا بعضی افراد در برابر یک موقعیت ترسناک بی‌حرکت می‌مانند و در عوض، برخی دیگر شجاعت یک شیر را از خود نشان می‌دهند؟ نتایج تحقیقات گروهی از دانشمندان دانشگاه لوزان در سوئیس، نشان می‌دهد که علت این مسئله سطح ترشح هورمون اکسی توسین (oxytocin) است.

این هورمون توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود و به طور کلی در رشد رفتارهای اجتماعی، واکنش‌های بین فردی و در کنترل اضطراب نقش کلیدی ایفا می‌کند. دانشمندان به تازگی نام دیگر هورمون «اکسی توکسین» را «هورمون عشق» گذاشته‌اند. این هورمون، کاربرد دو منظوره دارد و یک چاقوی دو لبه است؛ به این معنی که هم با احساس عشق و هم با احساس نفرت در ارتباط است.

محققان می‌گویند  اکسی توکسین روی رفتارهایی از قبیل اطمینان و فداکاری تاثیرگذار است.

این هورمون، روی بروز رفتارهای کاملا متضاد مانند حسادت و غرور نیز مؤثر است.

وقتی رابطه فرد مثبت باشد، اکسی توکسین، رفتارهای اجتماعی را تقویت می‌کند.

وقتی ارتباط منفی باشد، هورمون مزبور احساسات منفی را افزایش می‌دهد.

پزشکان دریافتند که اکسی توسین احساس همدردی و پیوند را به ویژه بین والدین و فرزندان افزایش می‌دهد.

این هورمون می‌تواند مهارت‌های اجتماعی را در افراد خجالتی و کمرو تقویت کرده و بهبود بخشد.

هورمون اکسی توسین میزان حس دلسوزی و همدلی انسان‌ها نسبت به یکدیگر را در افرادی که مهارت اجتماعی کمتری دارند، ارتقاء می‌دهد.

این هورمون تاثیر بسیار ناچیزی روی افرادی دارد که به طور طبیعی اعتماد به نفس دارند.

براساس گزارش محققان، واکنش‌های متفاوت افراد در برابر ترس، به سطح گیرنده‌های اکسی توسین بستگی دارد. به طوری که هرچه این گیرنده‌ها فعال‌تر باشند، افراد شجاع‌تر می‌شوند.

این هورمون، در زنان و در لحظه زایمان به بالاترین سطح ترشح خود می‌رسد.

جدیدترین یافته‌های دانشمندان و متخصصان مغز و اعصاب نشان می‌دهد که ترشح مکرر هورمون اکسی‌توسین، باعث بهبود بیماری اوتیسم می‌شود.

این هورمون از یک پتانسیل درمانی بالا هم در بزرگسالان و هم در کودکان مبتلا به اوتیسم برخوردار است.

اگر اکسی توسین در سنین پایین برای کودکان اوتیسمی تجویز شود، می‌توان به این کودکان توسعه رفتارهای اجتماعی را تا حدودی آموخت.

هورمون اکسی توسین می‌تواند به این بیماران کمک کند که عملکردهای هوشمندانه طبیعی داشته باشند و توانایی‌های گفتاری خود را در اجتماع بهبود بخشند.

اکسی توسین، برخوردهای بصری را افزایش می‌دهد، زیرا زمان نگاه کردن بیمار را به چشم دیگران افزایش می‌دهد.

 ترشح هورمون عشق موجب افزایش قدرت ریسک کردن و روبرو شدن با ترس می‌شود. به طور مثال: در موقعیت پرش با طناب، فرد می‌تواند از فکر پریدن از ارتفاع دچار ترس شود، ضربان قلب وی افزایش یابد، عرق کند و سایر واکنش‌های فیزیکی ناشی از ترس را نشان دهد.

اما زمانی که پرش را انجام می‌دهد، در حالی که همان واکنش‌های فیزیولوژیکی را دارد، اما توانسته است بر بی حرکت ماندن ناشی از ترس غلبه کند.

استفاده از روش شیردهی “رفتن به سمت سینه مادر” که بلافاصله پس از زایمان انجام می‌گیرد، باعث به حداکثر رسیدن ترشح هورمون عشق در مادر می‌شود که در نتیجه منقبض شدن رحم، سریع‌تر خارج شدن جفت و نیز کاهش میزان خونریزی پس از زایمان مادر را موجب می‌شود.

در این روش، نوزاد بلافاصله پس از زایمان روی شکم مادر قرار داده می‌شود و قادر است به سمت سینه مادر حرکت کرده و خود نوک سینه مادر را پیدا کند و نیز تصمیم بگیرد که چه زمانی تغذیه از سینه مادر را آغاز کند. از آنجا که نوزاد صدای قلب مادر خود را می‌شناسد، این روش موجب ایجاد آرامش در نوزاد می‌شود.

لذا زمانیکه ترشح این هورمون افزایش می‌یابد به پیوستگی و همبستگی مادر و نوزاد کمک می‌کند.

صدای فرد مورد علاقه، خاطرات شیرین و حتی یک نگاه مهربان باعث ترشح این هورمون در بدن می‌شود.

 اکسی توسین باعث وابسته شدن دو فرد به هم می‌شود و زوجین را به داشتن رابطه زناشویی، یک زندگی بادوام، داشتن فرزندان و…ترغیب می‌کند.

برای ترشح مداوم این هورمون لازم است که زوجین، فعال باقی بمانند. برای افزایش آن لازم است زن و مرد خلاق باشند و مدام در مورد خاطرات یا آرزوهایشان صحبت کنند. تداوم زندگی، ایجاد خلاقیت و تازگی بر عهده زوجین است، در غیر این صورت عشق به راحتی از بین می‌رود و کاری از دست هورمون‌ها برنمی‌آید. (سایت تبیان)

به نقل از  ساینس دیلی ،  محققان با توجه به یافته های این مطالعه اظهار داشتند: این هورمون برانگیزاننده احساسات اجتماعی است، به طوری که زمانی که ارتباط شخص مثبت است هورمون اکسی توسین موجب تقویت رفتارهای مثبت اجتماعی می شود و زمانی که این ارتباط منفی است این هورمون احساسات منفی را تقویت می کند.
مطالعاتی که پیش از این انجام شده نشان می دهد،‌ هورمون اکسی توسین تاثیر مثبتی بر روی احساسات مثبت دارد.
در یک مطالعه افرادی که هورمون اکسی توسین استنشاق کرده بودند، احساسات ایثارگرانه از خود بروز دادند. گمان می رود این هورمون در ایجاد ارتباطات میان افراد نقش مهمی ایفا می کند.
این در حالی است که مطالعات سایر محققان بر روی جوندگان نشان داد که این هورمون با پرخاشگری نیز ارتباط دارد.
محققان در این مطالعه تاثیر این هورمون را بر احساسات اجتماعی منفی بررسی کردند.
این مطالعه که در مجله “روان شناسی بیولوژیکی” منتشر شده است بر روی ۵۶ نفر انجام شد.
در این مطالعه نیمی از افراد در جلسه اول هورمون اکسی توسین استنشاق کردند و در جلسه دوم به آنها دارونما داده شد. به بقیه افراد در جلسه اول داورنما و در جلسه دوم اکسی توسین داده شد.
سپس محققان از شرکت کنندگان خواستند تا یک بازی شانسی را با یک رقابت کننده دیگر که در حقیقت یک رایانه بود انجام دهند.
در این بازی از هر کدام از افراد مورد مطالعه خواسته شد تا از میان سه در، یک در را انتخاب کنند و پولی را که در پشت یکی از درها مخفی شده بود، از آن خود کنند.
این افراد نسبت به رقیب خود برخی اوقات پول کمتر و برخی اوقات پول بیشتری برنده می شدند و به این صورت شرایطی ایجاد می شد که احساس حسادت و غرور را در شخص برمی انگیخت.
نتیجه این مطالعه نشان داد افرادی که “هورمون عشق” را استنشاق کردند، زمانی که رقیب پول بیشتری برنده می شد، حسادت بیشتری از خود بروز می دادند و زمانی که آنها جلو می افتادند، احساس غرور پیدا می کردند.
نتیجه جالب دیگری که از این مطالعه بدست آمد این بود که به محض پایان بازی، تفاوتی در این احساسات میان افراد شرکت کننده دیده نمی شد. این امر نشان می دهد که احساسات منفی تنها در جریان بازی قوت می گیرد.

اکسی توسین یک نانوپپتید است که در هسته های مجاور بطنی و فوق بصری هیپوتالاموس ساخته می شود. این پپتید در بیشتر نورونهای ارسالی به نواحی مغزی بویژه جایگاههای اتصال دیده شده است و احتمالا هورمون توانمندی برای فعالیت نورو پپتیدهای ایجاد کننده رفتارهای جنسی نیز محسوب می گردد. البته هورمون های استروئیدی نظیر استروژن ( estrogen ) و تستوسترون ( testosterone ) در رانه جنسی نقشی حیاتی ایفا می کنند و بدون آنها شاید هرگز وارد قلمرو پرخطر عشق واقعی نمی شدیم. رانه یا سائق (به انگلیسی: drive) به شرایطی داخلی گفته می‌شود که رفتار را فعال می‌کند و به آن جهت می‌دهد. گاهی از انگیزه به جای آن استفاده می‌شود.
اکسی توسین ( oxytocin ) که گاهی « ماده شیمیایی آغوش » نامیده می شود. بیش از همه به نقشی که در ایجاد انقباض حین زایمان و کمک به شیردهی نوزاد دارد شناخته می شود. دانشمندان اکنون بر این باورند که هر دوجنس هنگام آغوش و نوازش این هورمون پرورشی را ترشح می کنند و میزان آن در زمان ارگاسم ( اوج لذت جنسی ) به اوج می رسد. اکسی توسین نیاز به در آغوش گرفتن را در عشاق به وجود می آورد و سبب می شود که تماس نزدیک با جفت افزایش یابد.

به گفته پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا در سان فرانسیسکو، هورمون اکسی توسین «در ارتباط با توانایی حفظ روابط سالم بین اشخاص و مرزبندی های روان شناختی سالم با افراد دیگر است. » وقتی در هنگام ارگاسم ترشح می شود، به تدریج یک پیوند عاطفی ایجاد می کند. هرچه رابطه جنسی بیشتر شود، این پیوند هم قوی تر می شود.
به این ترتیب دو طرف به هم عادت می کنند. به همین دلیل است که جدا شدن این قدر کار دشواری است. حتی وقتی واقعا دیگر علاقه ای به طرف مقابل ندارید و میدانید که باید اورا ترک کنید، اغلب احساس می کنید که « نمیتوانید ». چرا؟ زیرا به او اعتیاد شیمیایی پیدا کرده اید. ترک اکسی توسین وقتی که شما را به فرد نامناسبی قلاب کرده باشد، میتواند حتی از ترک هروئین هم دشوارتر باشد. در واقع مسکن اکسی کانتین ( oxycontin ) که ساختاری مشابه اکسی توسین دارد، یکی از اعتیاد آور ترین داروها به شمار می آید. (سایت پزشکان بدون مرز)

 نتایج تحقیقی جدید نشان می‌دهد هورمون اکسی‌توسین که دانشمندان آن را با محبت و عاشقی مرتبط می‌دانند، احتمالا باعث می‌شود که افراد در مورد علایق خویش در ازدواج یا گروهی که در آن قرار دارند، دروغ بگویند.

دانشمندان با انجام یک بازی که برنده آن مقادیری پول دریافت می‎کرد، به این نتیجه رسیده‎اند افرادی که مقداری اکسی‌توسین را از طریق تزریق دریافت کرده‎اند، بیشتر از کسانی که دارونما دریافت کرده بودند، احتمال دارد دروغ بگویند تا بتوانند برنده بازی شوند.

وقتی که مردم عاشق می‌شوند ،غلظت هورمون اکسی‎توسین در خون به شدت افزایش پیدا می‌کند. این امر در هنگام شیردهی مادران  هم رخ می‌دهد که به تقویت پیوند بین مادر و فرزند کمک می‌کند.

در بخشی از این تحقیق ، دانشمندان از 60 مرد سالم که به نیمی از آنها این هورمون و به نیم دیگری از انها دارونما خورانده شده بود، خواستند که نتایج یک بازی شیر و خط را با استفاده از یک سکه مجازی پیش‌بینی کرده و یافته‌های خود را گزارش دهند. اگر آنها این نتایج را درست حدس می‌زدند، 40 سنت برنده می‌شدند ولی اگر حدسشان غلط بود چیزی عایدشان نمی‌شد.

طبق این پژوهش آنهایی که سطوح زیادتری از اکسی توسین داشتند، در مقایسه با دیگر شرکت‎کنندگان که دارونما دریافت کرده بودند، با احتمال بسیار بیشتری دروغ می‎گفتند.

همچنین مردانی که این هورمون را دریافت کرده بودند، زمان کمتری را تا پیش از گزارش کردن نتایج خود صرف می‌کردند. برای آنهایی که هورمون دریافت کردند، متوسط زمان پاسخ‌دهی 2.22 ثانیه بود، در حالی که این زمان برای کسانی که دارونما دریافت می‌کردند 2.86 ثانیه بود.

اما آزمایش‌های بیشتر نشان دادند که اگر دروغ فقط در مورد علایق فرد باشد و ربطی به گروه نداشته باشد، افزایش سطح اکسی‌توسین تفاوت چندانی را در دروغگویی نشان نمی‌دهد.

شائول شالوی از دانشگاه بن-گوریون و کارستن درو از دانشگاه آمستردام در گزارش خود نوشته‌اند: «شاید انسان‌ها برای مراقبت و ارتقای سطح زندگی دیگران حقیقت را زیر پا بگذارند و رفتاری غیر اخلاقی از خود بروز دهند. ما در مقاله خود، ارتباط چنین تمایلاتی را با اکسی‌توسین نشان می‌دهیم. این هورمون یک نوروپپتید است که برای اثری که در تقویت پیوستگی و ارتباط با دیگران می‌گذارد، شهرت یافته است».

در واکنش به این تحقیق، سوزان کوئیلیام، روانشناس ارتباطات می‌گوید که نتایج این تحقیق او را شگفت زده نکرده است: «عشق همه را تسخیر می‌کند، و گاهی اوقات حتی قوانین اخلاقی را در هم می‎‏شکند. اگر شما این تجربه شگفت آور را داشته‌اید، می‌توانید از آن شخص دیگر نیز محافظت کنید. اما دروغ گفتن مکرر، حتی اگر از همسر یا گروهی که شما در آن هستید محافظت کند، کار غیر عاقلانه‌ای است. اگر معشوق شما ببیند که شما دروغ می‌گویید (حتی اگر ببیند که کاری که می‌کنید عموما به نفع او تمام می‌شود)  زمانی می‌رسد که دیگر به شما اعتماد نخواهد کرد. این درست شبیه ان است که معشوق شما فرد دیگری را ترک کرده باشد تا با شما باشد، در این صورت همیشه این احتمال وجود خواهد داشت که برای اینکه با شخص دیگری باشد، شما را نیز ترک کند». (pnas.org) (به نقل از khabaronline.ir)
یک بررسی جدید بر روی تعدادی از مردان نشان داده است که هورمون اکسی توسین میت واند اشتها را کم کند و به این ترتیب میت وان از آن به عنوان یک وسیله برای کاهش وزن استفاده کرد.  محققان قبلا با مشاهده حیوانان دیده بودند که این هورمون بر روی میزان مصرف غذا در آنها تاثیر دارد پس آزمایشی را برای بررسی همین تاثیر در انسان انجام دادند. آنها به عده ای از مردان با سن حدود 27 سال اسپری استنشاقی حاوی اکسی توسین تجویز کردند و به عده ای دیگر اسپری که حاوی ماده موثره ای نبود دادند. مشاهدات نشان داد در مردانی که از هورمون اکسی توسین قبل از غذا خوردن استفاده کرده بودند میزان دریافت انرژی 122 کالری کمتر بود و تمایل کمتری به مصرف غذاهای چرب داشتند. بررسی های قبلی نشان داده است که میزان هورمون اکسی توسین خون در فعالیت های اجتماعی مثبت و وقتی در جمعی هستیم که به ما اهمیت می دهند افزایش میابد و اگر می خواهیم کمتر بخوریم داشتن افرادی در اطرافمان که به ما اهمیت می دهند ممکن است کمکمان کند. (iranorthoped.ir)